محوطه کهنه‌قلعه میرآباد امامقلی ریگان تعیین عرصه شد/ لزوم توجه جدی به مدیریت منابع فرهنگی و باستان‌شناختی

به گزارش ایلنا به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، شهرام زارع (سرپرست هیئت باستان‌شناسی) گفت: محوطه کهنه‌قلعه میرآباد در شرق روستای میرآباد امامقلی در شهرستان ریگان و دهستان ناصریه بخش گُنبَکی واقع شده است. 

او با بیان‌اینکه محوطه کهنه‌قلعه میرآباد سکونتگاهی مربوط به دوره ساسانی و اسلامی است و حدود ۱۲ هکتار وسعت دارد افزود: این محوطه شامل چند پشته بوده که بیشترین ارتفاع آن‌ها از سطح زمین‌های مجاور حدود ۳ تا ۵/۳ متر است. 

این باستان‌شناس با اشاره به وجود بقایای چند مجموعه معماری از دورة ساسانی در این محوطه که ازجمله بقایای شاخص آن، بنای یک چهارطاقی یا آتشکده است و برای مطالعه تحول معماری مذهبی دوره ساسانی حائز اهمیت بوده تصریح‌کرد: این بنا شامل فضای مربع مرکزی و راهروی پیرامونی است و در اطراف آن نیز فضاهای معماری متعدد وجود دارد. 

زارع گفت: همچنین، یک بنای بزرگ در مجموعه وجود دارد که ممکن است قلعه یا کاروانسرا بوده باشد و کاربری آن هنوز مشخص نیست. 

به گفته سرپرست هیئت باستان‌شناسی، دو مجموعه معماری ستوندار نیز در این محوطه وجود دارد که مصالح همة بناها از خشت و چینه است و اغلب پس از متروک شدن زیر خاک و بادرفت مدفون شده‌اند. 

او افزود: در سال ۱۳۹۷ پرونده ثبتی این محوطه تهیه شده بود که به همت کارشناسان ثبت اداره کل میراث‌فرهنگی استان کرمان و دفتر ثبت آثار تاریخی در تهران نهایتاً در سال ۱۳۹۹ به شمارة ۳۳۰۶۲ در فهرست آثار ملّی به ثبت رسید. 

زارع با بیان‌اینکه این محوطه با وجود اهمیت فراوانی که دارد متأسفانه بخاطر عبور جادة آسفالت ریگان-فهرج در اوایل دهة ۱۳۷۰ به شدت آسیب دیده و قسمت‌های مهمی از آن تخریب شده است اظهارکرد: در سال‌های اخیر نیز شرکت گاز استان کرمان که ذیل شرکت ملّی گاز ایران فعالیت می‌کند آسیب جبران‌ناپذیری به قسمت‌هایی از این میراث ملّی وارد کرده است. 

او این لطمات را جبران‌ناپذیر خواند و گفت: قاعدتاً به سبب ناآگاهی رخ داده، اما انتظار می‌رود وزارت راه و شرکت ملّی گاز برای جبران مافات و به نحو مقتضی در چارچوب مطالعات نجات‌بخشی و باستان‌شناختی و اقدامات حفاظتیِ مربوط به پژوهش و حفظ این اثر ملّی مشارکت کنند. 

زارع اظهارکرد: در برنامه یاد شده به‌منظور رفع خطر و تأمین حمایت‌های قانونی و همچنین برای پیگیری برخی پرسش‌های پژوهشی، تعیین عرصه و پیشنهاد حریم در دستور کار قرار گرفت و با ایجاد ۱۹ گمانة آزمایشی حدود عرصة محوطه مشخص شد که البته می‌بایست پس از تدوین گزارش و نقشه‌های مربوطه فرایندی را برای انجام ارزیابی‌های لازم توسط مراجع میراث طی کند. 

وی افزود: این مجموعة تاریخی ازجمله منابع فرهنگی ناشناخته‌ای بوده که در سال‌های اخیر با فعالیت باستان‌شناسان در معرض شناخت و معرفی قرار گرفته است و خوشبختانه مردم منطقه، شورا و دهیاری روستای میرآباد خواستار حفاظت از آن به عنوان میراثی برای حال و آینده هستند. 

سرپرست هیئت باستان‌شناسی گفت: مسئولان و مقامات منطقه نیز به مسایل میراث‌فرهنگی علاقه‌مندند و در عین حال، هنوز آگاهی عمیقی دربارة ضرورت توجه به ارزش‌های میراث‌فرهنگی و بهره‌گیری از آن برای برون‌رفت از مشکلات منطقه وجود ندارد. 

او با بیان‌ اینکه باید توجه داشت که به سبب بحران‌های زیست‌محیطی هم‌اکنون نیز مشکلات عدیده‌ای در مناطق خشکی مانند ریگان بروز کرده و توسعة این مناطق در آینده بدون شناخت و مدیریت منابع فرهنگی جدید امکان‌پذیر نیست تصریح‌کرد: معضلات ناشی از بحران آب آسیب جدی برای اقتصاد تک‌محصولی منطقه و معیشت مبتنی بر کشاورزی سنّتی آن در پی داشته و می‌بایست تدابیری برای آینده اندیشید. 

این باستان‌شناس افزود: شهرهای حاشیة کویر متأسفانه از هر حیث مهجور هستند و علی‌رغم غنای فرهنگی و وجود آثار متعدد تاریخی نسبت به مدیریت منابع فرهنگی اقدام قابل توجهی در این مناطق صورت نگرفته است. 

زارع در پایان گفت: این برنامه با مجوز پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری با مساعدت اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان کرمان، نمایندگی میراث در شهرستان ریگان، فرمانداری ریگان، بخشداری گنبکی و دهیاری روستای میرآباد امامقلی به انجام رسید.