«مقاومت» بزرگترین چالش «ناتو» در عراق / استراتژی نفوذ در منطقه

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل- رامین حسین آبادیان: «ینس استولتنبرگ» دبیرکل سازمان ناتو از تصمیم این سازمان برای افزایش ۸ برابری نیروهای نظامی خود در عراق خبر داد. نکته مهم این تصمیم، این بود که پیش از سخنرانی بایدن در نشست امنیتی مونیخ، مطرح شد. بایدن به موضوع ناتو به عنوان یکی از محورهای برجسته تغییرات در رفتار و سیاست های آمریکا نسبت به منطقه اشاره کرد و بگونه ای از لزوم تقویت ناتو در عراق حمایت کرد.

به نظر می‌رسد که قرار است ناتو نقشه جدید نیابتی واشنگتن در منطقه را ایفا می‌کند؛ در حالی‌که ترامپ به دنبال کمرنگ کردن نقش ناتو در رویدادهای منطقه ای و جهان بود. دبیرکل ناتو در خصوص افزایش نیروهای این سازمان در عراق گفته است: «درحال حاضر ۵۰۰ نیروی نظامی ناتو در عراق حضور دارند و براساس تصمیم اتخاذ شده توسط وزرای دفاع عضو این سازمان، شمار نیروهای مذکور به ۴۰۰۰ تَن افزایش پیدا خواهد کرد».

ینس استولتنبرگ در ادامه اظهارات خود در این زمینه مدعی شد: «دلیل اصلی و اساسی افزایش شمار نیروهای ناتو در عراق ممانعت از قدرت یافتن مجدد تروریسمِ تکفیری داعش در این کشور است». در همین ارتباط، خبرنگار مهر گفتگویی را با «امین حطیط» استراتژیست لبنانی و تحلیلگر امور نظامی و راهبردی لبنان ترتیب داده است که مشروح آن را مطالعه می کنید؛

*همانطور که می دانید «ینس استولتنبرگ» دبیرکل سازمان «پیمان آتلانتیک شمالی» موسوم به «ناتو» از تصمیم این سازمان برای افزایش ۸ برابری نیروهای نظامی خود در خاک عراق خبر داده است. ایالات متحده آمریکا نیز از این اقدام ناتو حمایت می کند. به نظر شما دلیل یا دلایل بازگشت ایالات متحده آمریکا به حمایت از اقدامات ناتو در منطقه به ویژه در عراق چیست؟

تصمیم سازمان ناتو برای افزایش نیروهای نظامی خود در خاک عراق در چارچوب بازنگری در استراتژی ایالات متحده آمریکا به طور عام و نیز استراتژی سازمان ناتو به طور خاص، صورت می‌پذیرد. در واقع، آمریکا و غرب از رهگذر افزایش نیروهای ناتو در عراق به دنبال تحقق ۴ هدف اصلی و اساسی هستند.

آمریکا و غرب از رهگذر افزایش نیروهای «ناتو» در عراق به دنبال بسط نفوذ خود در منطقه غرب آسیا هستند هدف اصلی آمریکا و غرب، مسدود کردن جبهه های مختلف در منطقه و به ویژه عراق است. هدف دیگری که آنها دنبال می کنند، نوعی قدرت‌نمایی نظامی در منطقه است. از سوی دیگر، آمریکا و غرب به تدریج قصد دارند از رهگذر استراتژی های جدید در غرب آسیا، نفوذ خود در منطقه را گسترش دهند.

این نکته را نیز باید در نظر گرفت که خودِ ناتو نیز به طور خاص، هدف ویژه ای را دنبال می کند و آن، این است که پس از کاهش شمار نظامیان آمریکا در عراق، به گونه ای آرایش نظامی پیدا کند که قدرتش تضعیف نشود.

برخلاف آنچه که مقامات ناتو می گویند، من گمان نمی کنم که تعداد نیروهایشان در عراق به مرور زمان به ۲۰ هزار نفر برسد. سقف تعداد نیروهایی که ناتو در نهایت خواهد توانست آنها را در عراق مستقر سازد بین ۶ تا ۸ هزار نیرو خواهد بود و نه بیشتر. در این میان، باید به این نکته نیز توجه داشت که این حضور نظامی ناتو نیز موقت خواهد بود و نه دائمی، زیرا آنها با چالش بزرگی به نام گروه های مقاومت مواجه هستند و طبیعتاً فشارهای این گروه ها موجب خواهد شد تا عملکرد ناتو در عراق تحت تأثیر قرار گیرد.

*به نظر شما آیا تصمیم سازمان ناتو برای افزایش نیروهای نظامی خود در عراق ارتباطی با نقش آفرینی ترکیه در این کشور و نیز اختلافات میان آنکارا و واشنگتن دارد؟

در نهایت باید این نکته را در نظر گرفت که ترکیه خود یکی از اعضای سازمان ناتو محسوب می شود. آنچه که در حال حاضر توسط ناتو در عراق در حال انجام است، در چارچوب تقسیم مسئولیت‌ها میان آمریکا و غرب قرار می گیرد. ترکیه پروژه های خاص خود را در سوریه و عراق دارد اما زمانی که ناتو تصمیمی می گیرد، ترکیه نیز باید به ناچار از این تصمیم پیروی کند و در چارچوب استراتژی جدید حرکت کند.

‌اقدام ناتو در افزایش نیروهای نظامی‌اش در عراق در چارچوب تقسیم مسئولیت‌ها میان آمریکا و غرب صورت می‌پذیرد این یک واقعیت انکارناپذیر است که ترکیه در سیاست هایی که تاکنون در منطقه اتخاذ کرده است، از حمایت ها و پشتیبانی های ایالات متحده آمریکا و سازمان ناتو برخوردار بوده است. این بدان معناست که اگر چراغ سبز آمریکا و ناتو به ترکیه نبود، اکنون آنکارا در عرصه تحولات منطقه ای به صورتی که تاکنون مشاهده کرده اید، رفتار نمی کرد.

لذا من شخصاً بر این باورم که اساساً اختلافی میان آمریکا، ناتو و ترکیه وجود ندارد و آنها اختلاف نظری در خصوص تحولات منطقه ای با یکدیگر ندارند. اگر هم اختلاف نظری وجود داشته باشد، یک اختلاف نظر استراتژیک و راهبردی نیست، بلکه یک اختلاف نظرِ میدانیِ موقت و قابل حل و فصل است. بر این اساس، گمان نمی کنم که افزایش نیروهای ناتو در عراق ارتباطی با روابط میان آنکارا و واشنگتن داشته باشد.

*برخی کارشناسان و ناظران سیاسی بر این باورند که ایالات متحده آمریکا به دنبال جاگزین کردن سازمان ناتو و کاهش دادن هزینه های خود در منطقه است. این دیدگاه از نظر شما تا چه اندازه ای اعتبار دارد؟

به هر حال، آمریکایی ها در طول سالهای گذشته متحمل شکست های سنگینی در منطقه شدند و نتوانستند به اهداف خود در منطقه جامه عمل بپوشانند. طبیعی است که در این شرایط، آنها به فکر کاهش هزینه های خود باشند. با تمامی اینها، من بر این باورم که آمریکا با سازمان ناتو در زمینه افزایش تعداد نیروهای این سازمان در عراق هماهنگ است و اینگونه نیست که دو طرف در عراق از یکدیگر جدا باشند.

*اعلام تصمیم افزایش نیروهای نظامی ناتو در خاک عراق توسط دبیرکل این سازمان همزمان با افزایش تحرکات تروریست های تکفیری داعش به ویژه در سوریه و عراق اتفاق افتاد. شما همزمانی این رویدادها با یکدیگر را چگونه ارزیابی می کنید؟

آمریکا می‌خواهد این پیام را مخابره کند که در عراق و منطقه تنها نیست و سازمان ناتو به طور کامل در کنار آن قرار دارد همه ما می دانیم که تروریست های تکفیری داعش همواره ابزار ایالات متحده آمریکا در منطقه بوده اند. در واقع، آمریکا از تکفیریهای داعش به عنوان بهانه ای برای حضور نظامی خود در سراسر منطقه استفاده کرده است. زمانی ما شاهد آن بودیم که آمریکا از صدام معدوم به عنوان پُلی برای حضور در کشورهای حاشیه خلیج فارس استفاده کرد و اکنون نیز با استفاده از داعش همین کار را انجام می دهد.

آمریکا، داعش را در منطقه ایجاد کرد اما پس از مدتی آن را پُلی برای بازگشت به عراق و نفوذ در سوریه قرار داد. اکنون نیز واشنگتن استراتژی احیای داعش در منطقه را در دستور کار خود قرار داده است تا از این رهگذر، یک پشتوانه نظامی برای دیپلماسی ادعایی خود ایجاد کرده باشد. پیام افزایش نیروهای ناتو در عراق همزمان با تشدید تحرکات داعش در این کشور این است که آمریکا می خواهد بگوید که در میدان، تنها نیست و سازمان ناتو به طور کامل در کنار آن قرار دارد.