آغاز کاوش در محوطه گبری سربیشه/ کشف سفال‌های منقوش لوندو

دومین فصل کاوش محوطه گبری به منظور انجام فرآیند آموزشی گروه باستانشناسی دانشکده هنر دانشگاه بیرجند و در قالب تفاهم نامه با پژوهشگاه میراث فرهنگی با حضور 20 نفر از دانشجویان و کارشناسان دانشگاه بیرجند و اداره کل میراث فرهنگی خراسان جنوبی در تپه جنوبی محوطه گبری (مود B) و با هدف شناخت سازه های معماری آن به انجام رسید.

به گزارش ایلنا، محمد فرجامی (سرپرست دومین فصل کاوش محوطه گبری سربیشه- خراسان جنوبی) گفت: محوطه گبری مود در دشت مود شامل دو تپه با ارتفاع کم و نزدیک به هم است که تپه شمالی دارای ارتفاع بیشتری نسبت به تپه جنوبی است.

او با بیان اینکه این تپه در سال ۱۳۷۶ از طرف اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان گمانه‌زنی و تعیین حریم و در سال ۱۳۸۱ با شماره ۶۳۶۴ در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده افزود: با بررسی‌های سطحی که در محدوده محوطه صورت گرفته سفال‌هایی مربوط به بازه زمانی هزاره چهارم تا ساسانی به دست آمده که نشان از اهمیت این تپه و مشابهت داده‌های آن با یافته‌های به دست آمده با مناطق همجوار خصوصا محوطه‌های چون کلاته شاهپوری و کرگه چهارفرسخ نهبندان، تپه یحیی کرمان، دهانه غلامان در سیستان ایران، نادعلی (سرخ داغ) در سیستان افغانستان و قلعه کهنه قندهار در جنوب افغانستان و دامب کوه در منطقه بلوچستان دارد.

وی خاطرنشان کرد: خراسان جنوبی به دلیل قرارگرفتن در محدوده خراسان بزرگ (مرکز قدرت گیری اشکانیان) یکی از مهم‌ترین استقرارگاه‌های دوره اشکانی بوده که محوطه‌های دیگری را هم دوره با محوطه گبری مود در محدوده پیرامونی دشت بیرجند به مانند تپه تخچرآباد، قلعه قوچو (باغ گلشن) شارقنج، کال جنگال خوسف، لاخ مزار کوچ، پشته نه تاغ/طاق چنشت می‌توان معرفی کرد ولی از لحاظ کیفیت، داده‌های فرهنگی محوطه گبری مود یکی از بهترین محوطه‌ها در سطح استان متعلق به دوره اشکانی است.

این باستان‌شناس افزود: در حال حاضر مطالعاتی در زمینه شناخت فرم، شکل و نقش سفالینه‌های این محوطه صورت گرفته که دو پایان نامه دانشجویی و یک طرح تحقیقی مطالعه سفال سطحی محوطه از آن جمله است که مقالاتی از آن منتشر شده اند.

او گفت: فصل دوم کاوش آموزشی گروه باستانشناسی دانشگاه بیرجند به منظور شناخت سازه‌های معماری این محوطه باستانی در محدوده تپه شماره دو (B) به انجام خواهد رسید.

سرپرست هیئت باستان‌شناسی اظهار کرد: دومین فصل کاوش محوطه گبری به منظور انجام فرآیند آموزشی گروه باستانشناسی دانشکده هنر دانشگاه بیرجند و در قالب تفاهم نامه با پژوهشگاه میراث فرهنگی با حضور ۲۰ نفر از دانشجویان و کارشناسان دانشگاه بیرجند و اداره کل میراث فرهنگی خراسان جنوبی در تپه جنوبی محوطه گبری (مود B) و با هدف شناخت سازه‌های معماری آن به انجام رسید.

فرجامی در تشریح نتایج این پروژه تصریح کرد: نتایج فصل دوم کاوش محوطه گبری مود (مود B) ترانشه فصل دوم کاوش‌ها به عنوان ترانشه C در شمال برجستگی تپه جنوبی و با ابعاد ۵×۸ متر ایجاد شده است.

او افزود: در پایان کاوش فضاهای دو فاز معماری در ترانشه کشف شد که فاز متاخر مربوط به دیوارهای خشت و گلی با خشت‌هایی در ابعاد ۱۰ × ۴۰ × ۴۰ و ۸ × ۳۸ × ۳۸ سانتی متر و فاز قدیم‌تر که در ساخت فضاهای معماری آن از قلوه سنگ استفاده شده است.

این باستان‌شناس اظهار داشت: یکی از نکات جالب توجه در بین فضاهای معماری این فصل کاوش وجود آوار سنگی که به صورت انباشت و فاقد چیدمان بوده است و از آنجایی که در این فصل سنگ‌های ساب و مشته‌های سنگی زیادی به دست آمد، احتمال می‌رود که از این فضاها به عنوان کارگاهی جهت ساخت این مصنوعات استفاده می‌شده است.

فرجامی خاطرنشان کرد: علاوه بر این موارد استخوان‌های زیادی (حیوانی) مربوط به دندان، مفصل، استخوان دست و پا و… از سطح ترانشه به دست آمده که در ارتباط با تغذیه ساکنین این محوطه بوده است. وجود تعداد زیاد سرباره کوره در محدوده مورد کاوش نیز نشان از فعالیت‌های صنعتی در این تپه دوران تاریخی دارد.

او در ادامه مهم‌ترین داده فرهنگی به دست آمده از این فصل از کاوش هارا سفال عنوان کرد و افزود: که سفال‌های به دست آمده در دو گروه ساده و منقوش و به صورت چرخ ساز و دست ساز است.

یه گفته این باستان شناس، سفال منقوش این محوطه سبک معروف به سفال لوندو است که در حوزه جغرافیایی جنوب جنوب شرق ایران فرهنگی در محوطه‌های باستانی شناخته شده است، نقوش به کار رفته برای تزئین در این سفال ها، اکثراً هندسی و به ندرت نمونه‌های حیوانی (پرنده) برای تزئین برمی‌خوریم.

گفتنی است، محوطه گبری سربیشه استان خراسان جنوبی در بخش مود دهستان مود شهرستان سربیشه و سه کیلومتری شمال شهر مود واقع شده است.