آنچه از «مردان آنجلس» نمي‌دانيد

خبرگزاري آريا - ميان حدود 116 قصه‌اي که در قرآن روايت شده‌اند، اصحاب کهف جزو نخستين‌هايي بود که در ايران رنگ تصوير به خود گرفت و در قالب يک سريال تلويزيوني پخش شد. فرج‌ا... سلحشور سال 1375 مجموعه «مردان آنجلس» را بر اساس يکي از جذاب‌ترين قصه‌هاي قرآن يعني ماجراي مرارت‌هاي اصحاب کهف در راه ايمان و در نهايت خواب 300 ساله‌‌شان، ساخت.
سريالي که از اولين سريال‌هاي ديني - تاريخي تلويزيون بود و به سبب همين نخستين بودن در آن سال‌ها توانست مخاطبان زيادي را به خود جذب کند. مردان آنجلس به تازگي از شبکه قرآن بازپخش شد و ما به اين بهانه با محسن علي‌اکبري، تهيه‌کننده سريال گپ زديم و از او درباره دشواري‌هاي ساخت چنين مجموعه‌اي در آن سال‌ها و حاشيه‌هايش که اين روزها بيشتر در فضاي مجازي منتشر شده است، پرسيديم.
حکايت ياران غار
فرج‌ا... سلحشور در آن سال‌ها ده قصه قرآني را براي ساخت انتخاب کرده بود که يوسف پيامبر،‌ موسي (ع)، اصحاب کهف و حضرت عزير جزو آنها بودند. از ميان اين قصه‌ها، آنچه اولويت داشت و با توجه به امکانات آن روزها، ساختش براي گروه امکان‌پذير به نظر مي‌رسيد «اصحاب کهف» بود. سلحشور تصميم گرفت با ساخت اين سريال به قصص قرآني ورود پيدا کند و بعد از آن سراغ قصه‌ انبياي الهي برود. به گفته تهيه‌کننده اين سريال، «مردان آنجلس» يکي از اولين تجربه کل سينماگران ايران در پرداخت به تاريخ و قصص قرآن، آن هم در ابعاد وسيع بود و از آن جايي که قصه جذابي داشت و تصاير تازه و متفاوتي را به مخاطب ارائه مي‌داد توانست طبق آمار حدود 90 درصد مخاطبان را راضي کند.
آن روزهاي دشوار
مدتي پيش علي‌اکبري با آينه‌نيوز گفت‌وگو کرد و از دشواري‌هاي عجيب ساخت اين سريال پرده برداشت و از عدم همکاري بعضي مديران آن زمان گفت. از او درباره اين اظهارنظر پرسيدم که جواب داد: موقعي که آغاز کرديم هيچ‌گونه امکانات تصويري مثل نگاتيو، دوربين، چراغ و ... نداشتيم، اما به لطف خدا ابزار مهيا شد. متاسفانه خيلي از مديران توان نيروهاي انقلاب را باور نداشتند و مي‌ترسيدند نتيجه کار خوب از آب درنيايد. امروز اما اين ترس‌ها کمتر و نگاه مثبت و اعتماد بيشتر شده و اين اعتماد حاصل تجاربي است که در اين سال‌ها به دست آمده. در آن مقطع کسي ما را باور نداشت؛ بخصوص مديران مياني نه مديران ارشد. ما با اين مشکل در رسانه ملي، بنياد سينمايي فارابي و مجموعه ارشاد روبه‌رو بوديم و اين مساله گروه را براي تامين امکانات پروژه در تنگنا قرار مي‌داد. آن زمان ساخت چنين سريالي بسيار سخت و سنگين بود و وقتي مديران رضايت مخاطبان را ديدند، متوجه اشتباهشان شدند و عذرخواهي کردند. يکي از نقاط قوت اين کار، زمان کم توليدش بود. ظرف 6 ماه کل توليد به اتمام رسيد و اين مي‌توانست يک رکورد براي سينماي ايران باشد.
مردان آنجلس در خانه‌ ترکيه‌اي‌ها!
يکي از اظهارنظرهاي جالب تهيه‌کننده سريال در گفت‎‌وگو با جام‌جم در مورد تاثير و برد مجموعه تلويزيوني «مردان آنجلس» ميان ساير اديان و کشورهاي همسايه است. علي‌اکبري مي‌گويد: مسيحيان خيلي از سريال خوششان آمده بود و به خاطر پخش آن تشکر مي‌کردند. به طور کلي مجموعه «مردان آنجلس» در ارتباط و تعامل اديان تاثير بسيار خوبي داشت.
تلويزيون اين سريال را در بسياري از کشورها توزيع کرد که من در جريان آن نيستم ولي تا جايي که مي‌دانم در کشورهاي همسايه پخش شده است. حتي شنيده‌ام که مي‌گويند در ترکيه در هر خانه‌اي که بروي يک سي‌دي از سريال مردان آنجلس هست. يکي ديگر از کارهايي که در آن سال‌ها صورت گرفت و خبرش منتشر شد اين بود که آقاي خاتمي، رئيس‌جمهور وقت در سفري به واتيکان
يک سي‌دي از اين مجموعه را به پاپ ژان‌پل دوم هديه دادند.
فيلادلفيا کجاست؟
هميشه با پايان يافتن سريال‌ها بويژه سريالي تاريخي براي مخاطبان جذاب است که بدانند دکور اين مجموعه کجاست، چگونه ساخته شده و تا چه زماني حفظ مي‌شوند. به همين دليل شهرک‌هاي سينمايي و از همه بيشتر شهرک تلويزيوني سينمايي ايران با نام سابق غزالي مکان‌هاي جذابي براي بازديد هستند.
لوکيشن‌هايي داخلي سريال مردان آنجلس، در پلاتويي در شهرک اکباتان تصويربرداري شده و قسمت‌هاي جذاب مربوط به کوه و غار هم در تخت رستم شهريار است. جايي در شهرک سينمايي غزالي هم محلي است که پخش‌هاي خارجي مجموعه يعني سرزمين فيلادلفيا، کاخ دقيانوس، دروازه شهر و... در آن‌ واقع شده است. کمي هوشمندي لازم است تا هزينه‌اي که صرف دکور، لباس‌ و ابزارهاي به کار رفته در سريال‌هاي تاريخي مي‌شوند به هدر نروند. نگهداري در موزه براي بازديد عموم يا استفاده در مجموعه‌هاي ديگر اتفاق معمولي است که پس از اتمام يک مجموعه صورت مي‌گيرد. چند سال پيش اعلام شد که قرار است موزه سيما تاسيس شود و اين وسايل در آن جا نگهداري شوند. اين اتفاق هنوز نيفتاده است و بخشي از آکسسوارهاي سريال‌هاي تاريخي که پس سال‌ها سلامت مانده‌اند، مهمان موزه سينما هستند و بخشي در آرشيو تلويزيون نگهداري مي‌شوند. به گفته علي‌اکبري آرشيو تلويزيون يکي از بهترين آرشيوهاي ممکن در کل منطقه است که در آن لباس‌ها و وسايل را بخوبي نگه مي‌دارند و ابزار و لباس‌هاي مربوط به سريال مردان آنجلس هم در اين مجموعه محفوظ است.
راوي مردان آنجلس
تحقيقات اوليه و نوشتن قصه اصحاب کهف را سلحشور بر عهده داشت اما نوشتن متن نهايي با محمدسعيد بهمن‌پور بود؛ روحاني که به گفته علي‌اکبري،‍ مدرس دانشگاه کمبريج لندن و ساکن اين کشور است در کنار فعاليت‌هاي آموزشي و تحقيقاتي‌اش تا امروز سريال‌هايي چون مردان آنجلس و مريم مقدس را براي تلويزيون نوشته‌ و در حال حاضر مشغول بازنويسي مجموعه تلويزيوني حضرت موسي است.
سيخ کبابي که شمشير شد!
سوتي گرفتن از آثار نمايشي تاريخي باب شده و اين به فيلم‌ها و سريال‌هاي وطني محدود نمي‌شود؛ فيلمي چون گلادياتور هم از گزند چشم ريزبينان در امان نماند. اين اتفاق اين روزها و با رشد شبکه‌هاي اجتماعي مجازي سرعت بيشتري گرفته است تا جايي که مدتي پيش تصاويري از مردان آنجلس در شبکه‌هاي اجتماعي منتشر شد که نشان مي‌داد در اين سريال به جاي شمشير روميان از سيخ کباب استفاده شده است! حتي مي‌گفتند پرهاي روي کلاه روميان جارو بوده است. علي‌اکبري درباره اين حاشيه‌ها مي‌گويد: اولين بار بود که چنين کاري و آن هم در اين ابعاد ساخته مي‌شد. به همين خاطر مي‌پذيرم که اين سريال خالي از اشکال نبود و يکي از اشکالات مربوط به همين موردي است که مي‌گوييد. ما کاري مي‌کرديم که تا به حال انجام نداده بوديم و طبيعتا ضعف‌هايي داشتيم. الان خدا را شکر اين ضعف‌ها تقويت و به قوت تبديل شده است.
نوشين مجلسي