کتاب «کمدی اشتباهات» پاسخی به مدعیات ریچارد داوکینز

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «کمدی اشتباهات» که به تازگی منتشر شده است، کتابی است در نقد کتاب «ساعت ساز نابینا» اثر «ریچارد داوکینز». کتاب «ساعت ساز نابینا» با زیرعنوان «چرا شواهد فرگشت، نشان‌دهندهٔ جهان بدون طراح است»، در سال ۱۹۸۶ به دست ریچارد داوکینز نوشته شد. در این کتاب او توضیحات و استدلال‌هایی برای فرگشت به وسیلهٔ انتخاب طبیعی عنوان نموده‌است. همچنین بر نقدهایی که بر کتاب قبلی‌اش «ژن خودخواه» نوشته شده بود، پاسخ داده‌است. هر دو کتاب با هدف عمومی‌ترکردن فرگشت ژن-محور نگاشته شده‌اند. این کتاب در ایران از سوی انتشارات مازیار منتشر شده‌است.

«هومن اهرامی» در کتاب اخیرش به نام «کمدی اشتباهات» که از سوی نشر ستایش حقیقت منتشر شده به نقد کتاب ساعت ساز نابینا پرداخته است.

اهرامی درباره این کتاب به خبرنگار مهر گفت: کتاب «ساعت ساز نابینا» را نشریاتی مثل نیچر به عنوان ساده‌ترین کتاب در زمینه بحث تکامل یا فرگشت معرفی کرده اند و به ریچارد داوکینز لقب پیامبر خداناباوران را داده‌اند. داوکینز استاد زیست‌شناسی است و روی موضوعاتی همچون داروینیسم کار کرده و چون خیلی مسلط به ادبیات ژورنالیستی است، بسیاری از مباحث علمی را با زبان ساده مطرح می‌کند به همین دلیل در کشورهای خارجی مخاطبان زیادی دارد. یک برنامه تلویزیونی هم درباره همین مباحث دارد. کتاب اول داوکینز به عنوان «توهم خدا» در ایران به شکل پی دی اف در سال ۸۸ توزیع شد و مجوز چاپ نگرفت ولی کتاب «ساعت ساز نابینا» که به قولی انجیل خداناباوران نام گرفته است، در ایران تا کنون ۳ بار تجدید چاپ شده و کتابهای جدید ایشان هم از جمله «ژن خودخواه» در ایران در حال انتشار است.

نویسنده کتاب کمدی اشتباهات در ادامه افزود: داوکینز در همه کتاب‌های علمی‌اش به موضع‌گیری مستقیم در خصوص مذهب می‌پردازد و نتیجه گیری‌های علمی در این خصوص می‌کند. داوکینز زیست‌شناس است ولی در آثار خود به همه حوزه‌ها ورود پیدا می‌کند. ما در زیست‌شناسی رشته ای به نام فلسفه زیست‌شناسی هم داریم که افرادی در این حوزه کار می‌کنند ولی داوکینز در این حوزه کار نکرده و تخصصی هم ندارد. داوکینز در آثارش معمولاً ۳ یا ۴ موضوع را به میان می‌کشد تا به نتیجه‌ای که می‌خواهد برسد یعنی از فلسفه، ادبیات، الهیات و زیست‌شناسی با هم برای نقدهای مدنظر خود استفاده می‌کند.

اهرامی درباره کتاب «ساعت‌ساز نابینا» گفت: این کتاب کاملاً ژورنالیستی نوشته شده و اگر کسی می‌خواهد به این موضوع به صورت فنی و علمی بپردازد، قاعدتاً باید اساتید زیست‌شناسی به آن ورود پیداکنند، منتهی اصلاً این اساتید به این موضوع ورود نکرده‌ و موضع خاصی در این خصوص نگرفته‌اند. در واقع کتاب «ساعت ساز نابینا»، برای مخاطب عام و کسی که در حوزه زیست‌شناسی تخصصی ندارد، نوشته شده و من در کتاب کمدی اشتباهات از مشابه استدلال ایشان استفاده کرده‌ام که با یک منطق ساده‌ یک استدلال مذهبی ساده را بیان می‌کند و بعد صغری و کبری آن را استنباط می‌کند. ما هم از این ایده برای پاسخگویی به او استفاده کردیم.

وی افزود: ولتسون هم در رابطه با نکته‌ای در حوزه زیست‌شناسی صحبت کرده و آن این است که خلقت ساده چطور تبدیل به خلقت پیچیده شده‌است، یعنی«آر ان ای» چطور به «دی ان ای» تبدیل شده است. من از این دیدگاه استفاده کردم در رد صحبت‌های داوکینز در رابطه با حاکمیت و صاحب موضوع بودن بحث ژن. اغلب سعی کردیم با بحث استدلالی مشابه داوکینز، مباحث کتاب ایشان را مورد نقد و بررسی قرار دهیم. همچنین از نظریات یکسری از دانشمندان استفاده کردیم که نشان دهیم که علم همیشه پاسخگوی همه سئوالات نبوده و خیلی از سئوالات هست که از حوزه خیلی از علوم خارج است از جمله زیست شناسی. در بخشی هم از فیزیک استفاده کرده که ما از نظریات و استدلال‌های بسیاری از دانشمندان مثل کاپو برای رد استدلال‌های داوکینز استفاده کردیم.

مولف کتاب کمدی اشتباهات تصریح کرد: در این کتاب سعی کردم پاسخ اندیشمندان را به نظریات داوکینز بررسی کنم ولی به دلیل اینکه این پاسخ‌ها خیلی تخصصی بود و مخاطب عام از آن سر در نمی‌آوردف سعی کردم این نقیصه را در این کتاب جبران کنم.

هومن اهرامی در پایان با اشاره به شهرت طلبی داوکینز در کشورهایی همچون ایران گفت: ریچارد داوکینز به محض اینکه «مریم میرزاخانی» (ریاضیدان ایرانی) جایزه جهانی ریاضی را کسب کرد به ایشان تبریک فرستاد و این برای ما جالب است که چرا ایشان که در ایران شناخته شده نیست، به یک ریاضیدان ایرانی تبریک گفته‌ و این شاید دلیلش برای مطرح کردن خود در ایران بوده‌است.

همچنین از هومن اهرامی در سال ۹۱ کتاب «طراح بزرگ» از سوی نشر شهر منتشر شده که نقدی بر کتاب «طرح بزرگ» اثر «استفن‌ هاوکنیگ» و «لئونارد ملودنیوف» است. این کتاب شمایی کلی از علم فیزیک را در تلاش برای توجیه و تفسیر منشأ پیدایش جهان ترسیم می‌کند. بدین ترتیب ابتدا مسائل بنیادین هستی‌شناسی مطرح می‌شود. سپس نخستین نشانه‌های دانش علمی در ادراک و شناخت از قانون بیان و با مقایسه نظریه «جهان مرکزی بطلیموس» با نظریه «جهان گردشی کوپرنیکی» تأثیرات «واقع‌گرایی مدل محور» در پیدایش جهان بررسی می‌گردد. آن‌گاه آزمایش معروف «دو شکاف» تشریح می‌شود که به گفته «ریچارد فاینمن»، «تمام راز و رمز مکانیک کوانتوم را در خود دارد» تاریخچه این آزمایش به قرن نوزدهم باز می‌گردد که توسط «توماس یانگ» انجام شده است. در ادامه با نگاهی اجمالی به فیزیک کلاسیک «پسانیوتونی‌» درباره کشف میدان الکترومغناطیس توضیحاتی ارائه می‌گردد. در پایان بر اساس پیشینه‌های علمی و فلسفی، نظریه‌های مطرح در کتاب ردّ شده و با بررسی قوانین طبیعت، انگیزه‌های انسانی و محدودیت‌های پیشرفت علمی، به سخن اصلی کتاب که بیان می‌کند «فیزیک نظری، نابود کننده خرد قدسی انسان است» اشاره و به نقد آن می‌پردازد.