فیلترینگ حداقلی و اخلاقی در فضای مجازی

به گزارش خبرنگار مهر، کنگره بین المللی اخلاق در علوم و فناوری توسط انجمن ایرانی اخلاق در علوم و فناوری ۱۳-۱۷ آذرماه در شهر در مرکز همایش های کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران برگزار شد. در این همایش حجت الاسلام والمسلمین دکتر حسینعلی رحمتی استاد فلسفه و اخلاق مقاله ای با عنوان فیلترینگ حداقلی و اخلاقی در فضای مجازی ارائه کرده بود، اکنون چکیده این مقاله از نظر شما می گذرد:

یکی از راهکارهای اندیشیده شده برای اخلاقی شدن فضای سایبر و استفاده صحیح از فناوری های مرتبط با آن، اعمال فیلترینگ یا پالایش محتوای موجود در فضای مجازی و ممانعت از دسترسی به امکانات آن است، ولی از منظر اخلاقی، مسئله این است که آیا چنین کاری رواست و بر فرض مثبت بودن پاسخ، مبانی، ادله، و محدوده آن کدام است. در پاسخ به این پرسش، و با هدف دفاع از حقوق کاربران فضای مجازی از یک سو، و نهادهای حاکمیتی از سوی دیگر، انگاره پژوهش حاضر دفاع از یک فیلترینگ حداقلی و اخلاقی است.

فیلترینگ حداقلی به این معناست که:  ۱. فیلتر کردن به عنوان آخرین و ناگزیرترین کار لحاظ شود، و قبل از اعمال فیلترینگ تا جایی که مقدور است از شیوه‌های جایگزین مانند تذکر و اخطار برای اصلاح استفاده شود. ۲. ممانعت از دسترسی منحصر شود به محتواهایی که مضر و غیراخلاقی بودن آنها قطعی و مورد پذیرش وجدان عمومی جامعه است. مانند سایت‌ها و کانال‌های حاوی محتواهای مستهجن، آموزش دستبرد به حریم خصوصی دیگران، و جاسوسی برای بیگانگان، یا مواردی که تضییع حقوق افراد خاص در میان باشد. ۳. فیلترینگ تا جایی که مقدور است در کم‌ترین گستره اعمال شود. مثلا اگر با فیلتر کردن بخشی از یک سایت یا شبکه اجتماعی امکان جلوگیری از نقض اخلاق فراهم ‌می‌شود، از فیلتر کردن کل آن خودداری شود. ۴. تا حدامکان مدت زمان فیلتر بودن محدود باشد.

اثبات این مدعا مبتنی بر مقدمات زیر است:
۱- ازنظر اخلاقی اصل اولیه، عدم ممانعت از دسترسی افراد به فضای مجازی است.

۲- در فضای مجازی رذایل گوناگونی انجام ‌می‌شود.

۳- این رذایل ضررها و آسیب‌های فراوانی را در پی دارد.

۴- همگان باید از این رذایل و پیامدهای آن پیش‌گیری کنند .

۵- یکی راه‌های پیش‌گیری، ممانعت از دسترسی به فضای مجازی است.

۶- حکومت دراین زمینه مسوولیت بیشتری دارد.
نتیجه اول: برای پیش‌گیری از رذایل فضای مجازی، ممانعت از دسترسی به این فضا (فیلترینگ)، برای همگان و به ویژه برای حکومت، وظیفه ای الزامی است.

۷- گشاده دستی در اعمال فیلترینگ ‌می‌تواند موجب تضییح حقوق مردم و حاکمیت شود.

۸- از کارهایی که موجب تضییع حقوق مردم یا حاکمیت ‌می‌شود باید پرهیز کرد.
نتیجه دوم: از گشاده دستی در اعمال فیلترینگ باید پرهیز و به کمترین میزان اکتفا کرد(فیلترینگ حداقلی).

۹- فیلترینگ حداقلی، کنشی ارادی است.

۱۰- در رفتارهای ارادی (به ویژه آنجا که به طور گسترده با حقوق دیگران در ارتباط است) باید اصول اخلاقی را مراعات کرد.
نتیجه سوم: در اعمال فیلترینگ حداقلی باید اصول اخلاقی را مراعات کرد.
شیوه پژوهش حاضر، که در جغرافیای اخلاق کاربردی جای می گیرد، از نظر گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و با رصد فضای مجازی و از نظر ارایه با تحلیل فلسفی و بهره گیری از آموزه های اخلاقی اسلام است.​