چرا ترامپ تصميم گيري درباره برجام را به کنگره واگذار کرد؟

خبرگزاري آريا- تيلرسون گفت کنگره تا حدودي از طرح پيشنهادي دولت حمايت مي کند اما اعتراف کرد که به دست آوردن حمايت و راي سريع کنگره در اين زمينه کار دشواري است.
به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاري آريا، کريشنادوف کالمور، در گزارشي در نشريه آتلانتيک (امريکا)، نوشت: پس از ماه ها گماني زني درباره رويکرد سياسي دولت ترامپ در قبال برنامه هسته اي ايران موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک(برجام)، اکنون ديدگاه رئيس جمهوري آمريکا در اين زمينه مشخص شده است: رکس تيلرسون وزير خارجه آمريکا گفت ما به برجام پايبند مي مانيم اما رئيس جمهور با استناد به قانون ارزيابي توافق هسته اي که کنگره آن را به تصويب رسانده است عدم پايبندي ايران به اين توافق را اعلام خواهد کرد. اين گفته، به اين معني است که توافق هسته اي فعلا به قوت خود باقي است اما کنگره مي تواند قانون کنوني را اصلاح کند تا راحت تر بتواند تحريم هاي تازه عليه ايران برقرار کند. به گفته تيلرسون، ترامپ گفته است اگر چنين وضعيتي پيش نيايد يعني کنگره تحريم هاي تازه اي عليه ايران برقرار نکند، در آنصورت توافق از سوي آمريکا بي اعتبار اعلام خواهد شد.
دولت ترامپ از کنگره خواهد خواست تا قانون موجود را که در ارتباط با توافق هسته اي به تصويب رسيده است اصلاح کند تا قانونگذاران بتوانند در صورت عبور ايران از شماري از خطوط قرمز در زمينه برنامه هسته اي خود و برنامه موشک هاي بالستيک، بي درنگ و بدون نياز به تشريفاتي خاص عليه اين کشور تحريم هاي تازه برقرار کنند. تيلرسون گفت، قانون اصلاح شده در ضمن مساله مدت زمان اعتبار توافق هسته اي را نيز مورد توجه قرار خواهد داد چون منتقدان اين توافق بر اين باورند که مدت اعتبار اين توافق به گونه اي است که فقط امکان دستيابي ايران به جنگ افزار هسته اي را، به تاخير مي اندازد .
وزير خارجه آمريکا گفت در اصلاحيه قانون مربوط به بررسي توافق هسته اي، مدت اعتبار اين توافق افزايش خواهد يافت.
افزون بر اين،دولت ترامپ، از تحريم هاي هدفمند وزارت خزانه داري اين کشور عليه سپاه پاسداران ايران نيز که يگان نخبه ارتش اين کشور محسوب مي شود استفاده خواهد کرد اما اين اقدام به مراتب ملايم تر از آن خواهد بود که منتقدان توافق هسته اي خواستار آن بودند و مي خواستند سپاه به عنوان يک نهاد تروريستي اعلام شود. به هر حال برخي از ناظران بر اين باورند که نتيجه کار تقريبا يکسان خواهد بود هر چند که سپاه سازماني تروريستي اعلام نشود. تيلرسون افزود، ما خواستار توافقي جداگانه در ارتباط با فعاليت هاي منطقه اي ايران و برنامه موشک هاي بالستيک اين کشور خواهيم شد. وي تلويحا گفت که اين مساله را با همتاي ايراني خود و همچنين ديگر امضاء کنندگان توافق هسته اي در ميان گذاشته است.
همه اين تدابير و تصميم گيري ها سبب خواهد شد که توافق هسته اي فعلا در حد يک مساله داخلي امريکا باقي بماند. ترامپ در دوران کارزار انتخاباتي خود به شدت از توافق هسته اي انتقاد و آن را بدترين توافق ممکن و مايه شرمساري آمريکا توصيف کرد. وي در آن زمان گفت يا اين توافق را بار ديگر به مذاکره خواهد گذاشت يا اينکه آنرا بي اعتبار اعلام خواهد کرد. اما وي در جامع ترين اظهار نظر خود درباره ايران در سخنراني سپتامبر ٢٠١٦ خود در کميته روابط عمومي آمريکا و اسرائيل ( آيپک)، اقدامات آزار دهنده ايران را اين گونه برشمرد: داشتن حالتي تهاجمي براي بي ثبات کردن منطقه و سيطره بر آن، حمايت از گروه هاي تروريستي در سراسر جهان و برنامه موشک هاي بالستيک. ترامپ در آن سخنراني خود گفت کمترين کاري که بايد انجام دهيم اين است که ايران با تجديد نظر در مفاد توافق هسته اي، در برابر اين گونه اقدامات پاسخگو قرار دهيم . وي اين سخنان را در روز جمعه با جزئيات بيشتري تکرار کرد.
اما تدابيري که ترامپ روز جمعه براي مقابله با ايران اعلام کرد به مراتب ملايم تر از آن است که قول داده بود. مذاکره دوباره يا تجديد نظر در ساختار توافق هسته اي فعلا در دستور کار قرار ندارد. ايران با چنين رويکردي از جانب آمريکا در برخورد با توافق هسته اي مخالفت کرده است و ديگر امضاء کنندگان اين توافق يعني چين، روسيه، فرانسه ، انگليس و آلمان و همچنين اتحاديه اروپا مخالفت خود را با بازنگري در اين توافق اعلام کرده اند.
سياست هاي دولت آمريکا چندين پرسش را مطرح مي سازد: وقتي خود ترامپ مي تواند بطور يکجانبه عليه ايران تحريم برقرار کند چرا اين کار را به کنگره محول مي کند؟ دوم اينکه، اگر ايران شريکي است که نمي توان به آن اعتماد و اطمينان کرد چرا دولت آمريکا مي خواهد توافق ديگري با ايران بعمل آورد و سوم اينکه اگر توافقي که اوباما باعث و باني آن بود تا اين اندازه بد است، چرا دولت ترامپ آن را بي اعتبار اعلام نمي کند؟
ترامپ با واگذار کردن مسئوليت تصميم گيري درباره توافق هسته اي به کنگره در واقع يک جنبه مهم از سياست خارجي آمريکا را به کنگره واگذار کرده است. باربارا اسلاوين مدير بخش آينده ابتکار ايران در شوراي اتلانتيک در ايميلي در اين باره ياد آور شده است که ترامپ در واقع مي تواند خود تحريم هاي تعليق شده عليه ايران را هر زمان که بخواهد بدون نياز به تائيد کنگره، دوباره برقرار کند. به همين علت مي توان گفت که اين اقدام وي يعني محول کردن چنين مسئوليتي به کنگره در واقع اوج فرار از مسئوليت است.
برخي از تدابيري که دولت آمريکا خواستار آن است از جمله محدود شدن برنامه موشک هاي بالستيک، تحريم هدفمند و اقدامات ضد سپاه پاسداران، تدابير تازه اي محسوب نمي شوند چون کنگره آمريکا اوايل سال جاري چنين تدابيري را عليه روسيه، ايران و کره شمالي اتخاذ کرد.
همين هفته ، قانونگذاران آمريکا از اين شکايت داشتند که ترامپ هنوز اين تحريم را به مورد اجرا نگذاشته است. افزون بر اين، هنوز معلوم و مشخص نيست که کنگره براي تصويب چنين قوانيني آمادگي داشته باشد. يکي از مشاوران دمکرات کنگره که چند روز پيش به شرط محفوظ ماندن هويت خود حاضر به مصاحبه شده بود گفت به هيچ وجه قطعي نيست که آن ها بتوانند اين روزها ٦٠ راي به دست آورند. ترامپ در موارد پيشين نيز نتوانست چنين راي قاطعي را براي مثال در مورد قانون موسوم به " اوباما کر" که مهم ترين دستاور اوباما زمينه سياست داخلي و بهداشت و درمان همگاني بود، به دست آورد.
تيلرسون گفت کنگره تا حدودي از طرح پيشنهادي دولت حمايت مي کند اما اعتراف کرد که به دست آوردن حمايت و راي سريع کنگره در اين زمينه کار دشواري است. وي گفت نمي خواهم بگويم که اين هدف به سرعت به دست خواهد آمد اما اميدواريم که ظرف نود روز آينده که رئيس جمهور ناگزير است بار ديگر پايبندي يا عدم پايبندي ايران به توافق هسته اي را به کنگره اطلاع دهد، بتوانيم حمايت کنگره را براي تائيد پيشنهاد خود به دست آوريم. کنگره مي تواند از اتخاذ هر گونه تصميمي خودداري و پايبندي آمريکا به توافق هسته اي را تضمين کند يا اينکه تحريم هاي به حال تعليق درآمده را بار ديگر برقرار کند و با اين اقدام، نقض توافق از سوي دولت امريکا را به اثبات برساند.
اما ترامپ در سخنراني روز جمعه خود گفت چنانچه نتوانيم با کنگره و متحدان خود به توافق برسيم، در آن صورت توافق ملغي خواهد شد. منتقدان سياست هاي ايران مي گويند که ايران در ارتباط با تعهداتي که بر اساس توافق هسته اي بر عهده گرفته، فريبکاري کرده است اما بازرسان بين المللي به همراه رکس تيلرسون وزير خارجه و جيمز ماتيس وزير دفاع آمريکا مي گويند که ايران به تعهدات خود پايبند بوده است هر چند هر دو آن ها ايران را به علت اقداماتش در منطقه مورد انتقاد قرار داده اند. اسلاوين مي گويد دولت ترامپ با تلاش براي به تصويب رساندن قوانيني جهت مقابله با فعاليت هاي ايران که در خارج از چارچوب توافق هسته اي قرار دارند ، اين توافق را آنچنان تضعيف خواهد کرد که بر خلاف هدف مورد انتظار، موقعيت تندروها را به شدت تقويت شود. وي گفت دولت ترامپ با مطرح ساختن ضرورت دستيابي به توافقي تازه با ايران اين پيام را در اصل ارسال مي کند که ايران کشور قابل اعتماد و اطميناني نيست.
قرار بر اين بوده است که برجام فقط برنامه هسته اي ايران را شامل شود و همانگونه که ويليام پري، وزير دفاع دوران رياست جمهوري کلينتون چند روز پيش در گفتگو با من مطرح کرد، همين توافق مشکل ترين مساله اي است که ما با ايران داريم. کشورهايي که با آمريکا در زمينه توافق هسته اي هم عقيده هستند حمايت ايران از رژيم اسد در سوريه، شورشيان حوثي در يمن و حزب الله لبنان و گروه هاي شيعه در منطقه را، درد سر ساز مي دانند.
ديويد او سوليوان، سفير اتحاديه اروپا در واشنگتن هفته گذشته به من گفت زماني که ما اين مذاکرات را آغاز کرديم تصميمي هوشيارانه در زمينه تمرکز روي مهمترين مساله اتخاذ کرديم و آن بازداشتن ايران از دستيابي به جنگ افزار هسته اي بود. وي افزود، درهم آميختن مسايل ديگر با مساله هسته اي در واقع کم رنگ کردن اهميت مساله هسته اي است و احتمالا به کيفيت توافق هسته اي آسيب خواهد رساند.
در واقع توافق هسته اي در حاليکه مهمترين دستاورد سياست خارجي دوران زمامداري اوباما محسوب مي شود اما همين توافق در زماني به دست آمد که دولت آمريکا شديد ترين تحريم ها را عليه جمهوري اسلامي ايران برقرار کرده بود. بر اثر تحريم هاي آمريکا صدور نفت ايران از سال ٢٠١٠ به بعد به نصف کاهش يافت و برخي از متحدان آمريکا که با ايران تجارت دارند در باره تدابير و محدوديت هاي اعمال شده از سوي آمريکا عليه ايران، شکايت داشتند.
اسلاوين مي گويد خوشبينانه ترين برداشت از اظهارات روز جمعه ترامپ نشان مي دهد که اين زيرکانه ترين ترفند از سوي مشاوران رئيس جمهوري براي ادامه پايبندي واشنگتن به توافق هسته اي بوده است.
تيلرسون گفت با اينکه سخنان ترامپ تداوم برجام را امکان پذير ساخته است اما رئيس جمهور چندان از اين بابت خرسند نيست. وي گفت ترامپ به زودي خواهد گفت که چندان به آينده خوش بين نيست.